Akıllı Yatırımcı - Benjamin Graham

    Merhaba fakir dostlarım, bu hafta 1949'da Benjamin Graham'ın yazmış olduğu "Akıllı Yatırımcı" adlı kitabı okudum. Kitap yatırımcılar için adeta bir kutsal kitap. Ancak bence çok eski bir kitap olması(Her ne kadar 1973'te güncellense de o tarihin üzerinden bile yaklaşık 50 yıl geçmiş) ve daha çok ABD borsalarına yatırım yapanlara yönelik tavsiyelerde bulunması nedeniyle beni çok da etkileyen bir kitap olmadı. Yine de uzun vadeli yatırım yapan herkesin en azından bir kez okumasının belirgin bir katkısı olmasa da zararı da olmayacaktır.  Ben de kitabı okudukça hem ileride geriye dönük bakabilme adına hem de kitabı alamayan dostlarımın da yararlanabilmesi adına verilen önemli bilgileri blogumda paylaşmak istedim.

   -Nedir akıllı yatırımcı? Graham'a göre akıllı yatırımcı teriminin IQ puanıyla veya yüksek bir eğitim düzeyi ile ilgisi yok. 1998'de bir tabur matematikçi, bilgisayar alimi ve iki Nobel ödülü kazanmış ekonomist tarafından yönetilen LTCM fonu, yalnızca birkaç hafta içerisinde tahvil piyasasının normale döneceği iddiası sonucu 2 milyar dolar para kaybetti. Oysa tahvil piyasası daha da anormalleşti ve LTCM o kadar çok borç para aldı ki çöküşü neredeyse global finans sistemini alt üst etti. 

    Ve 1720'nin baharında Sir Isaac Newton elindeki İngiltere'nin en yakıcı hisse senetleri olan South Sea Company hisse senetlerini, piyasa kontrolden çıkacağını düşünerek %100 kar ile ucuza elinden çıkardı ve cebine 7000$ koydu. Ancak birkaç ay sonra piyasanın coşkusuyla çok daha yüksek fiyata atlayarak 20.000$(bugünün 3 milyon dolarından fazla) kaybetti. Newton, yaşamış en zeki insanlardan biriydi ancak Graham'ın deyişiyle akıllı yatırımcı değildi.

-"Yatırım, çok kapsamlı yapılan bir araştırmayı takiben, yatırılan anaparanın güvenliğini sağlayan ve onun üzerine yeterli oranda bir getiriyi vaat eden bir işlemdir. Bu koşullara uymayan işlemler ise spekülatiftir."

-Akıllı bir yatırımcı asla bir hisse senedini yalnızca hisse fiyatı düştü diye bırakmaz; önce şirketin zeminindeki faaliyet değerinin değişip değişmediğini sorgular.

-Para yanılsaması: Enflasyon %4 iken %2'lik zam aldığımızda, enflasyonun sıfır olup %2'lik maaş kesintisine uğradığımız yıla göre kendimizi daha iyi hissederiz. Halbuki her iki değişiklik de bizi %2 yoksullaştırmış olur.

-Hisse senedi almak ya da tutmak için borçlanmayın.

-Graham toplam varlıklarımızın en fazla %75'ini hisse senedine yatırmamızı tavsiye eder. Sadece şu kişiler %100 olarak portföyünü hisse senedinden oluşturmalıdır;

• Ailenizi en az bir yıl geçindirmeye yetecek kadar nakdi bir kenara koyduysanız
• Gelecekte en az 20 yıl boyunca düzenli yatırım yapacaksanız
• Düşen piyasalarda hisse satmayacaksanız
• Düşen piyasalarda hisse alımı yapacaksanız

portföyünüzün tamamını hisse senedinden oluşturabilirsiniz. Graham kitapta kalan %25 için devlet tahvilleri ve bonoları tavsiye ediyor. Bu ABD piyasası için belki geçerli bir durumdur çünkü reel anlamda faiz getirisi var. Ancak Türkiye'de yıllık %25 faiz veren tahviller ile para ne yazık ki enflasyona karşı değer kaybeder. Kişisel tavsiyem bu anlamda paranın %25'lik bölümünün eurobond, döviz ve emtialarda değerlendirilmesidir. Ben kendimi Graham'ın yukarıda bahsettiği profildeki biri olarak gördüğüm için en azından başlangıç aşamasında %25'lik bir ayırım yapma ihtiyacı görmüyorum. 

-Defansif(uv) yatırımcının portföyü için hisse senedi seçimi görece basit bir mesele olmalıdır. İzlenmesi gereken bazı kurallar;

1. Yeterli fakat abartılı olmayan bir çeşitlilik gerekir. (Yazar burada 10-30 arası hisse öneriyor ancak günümüzde genelde 3-10 aralığını tavsiye ediliyor.)
2. Seçilen her şirket büyük, seçkin ve geleneksel tarzda finanse ediliyor olmalıdır. (Ülkemiz için Koç, Sabancı, OYAK şirketleri gibi)
3. Her şirket temettü ödeme konusunda devamlılık gösteriyor olmalıdır. En az 10 yıllık devamlı ödeme alışkanlığına sahip olmalıdır.

-Paranın toplu yatırılmasındansa kademeli olarak ufak ufak yatırım yapmak daha az risklidir. Kayıp riskini azaltır, kâr riskini maksimize eder. 

-Ne kadar çok al-sat yaparsanız o kadar az elinizde tutarsınız.

-Ciddi bir yatırımcı, borsanın günden güne ya da aydan aya dalgalanmalarının kendisini daha zenginleştireceğine ya da fakirleştireceğine inanmaz.

-Güvenli hisselerden oluşan bir portföye sahip yatırımcı bir hisse senedini asla yükseldiği için satın almamalı ve düşmesi sebebiyle satmamalıdır. Eğer yatırım ufkunuz uzunsa -en az 25 ya da 30 yıllık- sadece tek bir mantıklı yaklaşım vardır: Her ay otomatik olarak satın alın, diğer zamanlarda parayı tutabilirsiniz. Sadece nakde ihtiyacınız olduğunda satın.

-Yatırımın en önemli noktası, ortalamadan daha çok para kazanmak değildir, ihtiyaçlarınıza yetecek kadar para kazanmaktır. Akıllı bir yatırımcı olmak için mali başarınızı tamamıyla başka kişilerin başarılarıyla ölçmeyi reddedin. Hiç kimsenin mezar taşında "PİYASAYI YENDİ" yazmaz.

-1980'lerin sonlarındaki bir dizi inanılmaz deneyde psikolog Paul Andreassen hisse senetlerine ait sık güncellemeler gönderilen yatırımcıların, hiç bilgi almayan yatırımcıların kazandıkları paranın yarısı kadar dönüşüm aldıklarını ispat etti.

10-20-30 yıllık yatırım ufkunda Bay Piyasa'nın günlük oyunları hiçbir şey ifade etmez. Hisse senetlerinin düşüşü ne kadar uzun sürerse ve ne kadar dik olursa, siz de bu düşüş esnasında almaya devam ettiğiniz sürece -eğer sonuna kadar dayanırsanız- nihayetinde çok para kazanırsınız. Düşen piyasadan korkmak yerine, onu kucaklayın.